İÇİNDEKİLER
KİTAP HAKKINDA III
ÖNSÖZ VII
İÇİNDEKİLER IX
KISALTMALAR LİSTESİ XVII
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
MUVAZAA KAVRAMI, UNSURLARI, TÜRLERİ, BENZER KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ VE MUVAZAAYA KONU
OLAMAYAN İŞLEMLER
I. GENEL OLARAK MUVAZAA KAVRAMI ve TARİHİ GELİŞİMİ 3
A. Muvazaanın Tanımı 3
B. Muvazaa Kavramının Tarihi Gelişimi 6
1. Roma Hukuku ve Sonrası Dönemden Günümüze Kadar Muvazaa Kavramının Gelişimi 6
2. Muvazaa Kavramının Osmanlı Hukukundaki Gelişimi 11
II. MUVAZAANIN UNSURLARI 13
A. İrade ile Beyan Arasındaki Kasıtlı Uygunsuzluk 13
1. İrade ile Beyan Arasında Uygunsuzluk 14
a. İrade ile Beyan Arasındaki Uygunsuzluk Halinde Başvurulan Yorum Teorileri 15
(1) İrade Teorisi 15
(2) Beyan Teorisi 17
(3) Güven Teorisi 18
b. Muvazaa Hususunda Tercih Edilen Yorum Teorisi 20
2. İrade ile Beyan Arasındaki Uygunsuzluğun Kasıtlı Olması 21
B. Üçüncü Kişileri Aldatma Niyeti 21
C. Tarafların Muvazaa Hususunda Anlaşmaları 24
III. MUVAZAANIN TÜRLERİ 26
A. Mutlak Muvazaa 26
B. Nisbi Muvazaa 27
1. Sözleşmenin Niteliğinde Muvazaa 28
2. Sözleşmenin Konusunda Muvazaa 29
3. Tarafta Muvazaa 32
IV. MUVAZAANIN BENZER KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ 34
A. Zihni Kayıt ve Latife Beyanı 34
B. Hata 36
C. Hile 38
D. İnançlı İşlem 39
1. Kavram 39
2. İnançlı İşlemin Roma Hukukundaki Gelişimi 40
3. İnançlı İşlemin Unsurları 42
4. İnançlı İşlemin Hüküm ve Sonuçları 45
5. Muvazaa ile İnançlı İşlem Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar 46
E. Nam-ı Müstear ve Dolaylı Temsil 48
F. Kanuna Karşı Hile 55
G. Tasarrufun İptali Davaları 60
V. MUVAZAAYA KONU OLAMAYAN İŞLEMLER 63
A. Vasiyetname 63
B. Kamu Hukukuna Dair İşlemler ve Resmi Senetler 63
C. Aile Hukukuna Dair Hukuki İşlemler 64
İKİNCİ BÖLÜM
MURİS MUVAZAASI KAVRAMI, UNSURLARI, HÜKÜMLERİ, UYGULAMA ALANI VE BAZI KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ
I. MURİS MUVAZAASI KAVRAMI 67
II. MURİSİ MUVAZAAYA YÖNELTEN SAİKLER 68
A. Erkek Çocuğa Tanınan Üstünlük 69
B. İkinci veya Son Eş Faktörü 70
C. Zayıf Durumdaki Mirasçının Güçlendirilmesi 70
D. Murisin Yaşlılığında veya Ölümüne Yakın Muvazaalı Devir İşlemi Gerçekleştirmesi 71
E. Psikolojik Etkenler 71
F. Murisin Hukuki Bilgisizliği 72
III. MURİS MUVAZAASININ UNSURLARI 72
A. Muvazaa Hususunda Anlaşma ve Tarafların İrade ile Beyan Arasında Kasıtlı Uygunsuzluk Yaratmaları 73
B. Mirastan Mal Kaçırma Amacı 74
1. Genel Olarak 74
2. Mirastan Mal Kaçırma Amacı ve Mirasçı Sıfatı 74
3. Muvazaalı Devir Anı Yönünden Bakış 79
C. Görünürdeki İşlem 82
D. Gizli İşlem 82
IV. MURİS MUVAZASININ GÖRÜNÜRDEKİ VE GİZLİ İŞLEMİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 83
A. Görünürdeki İşlemin Hüküm ve Sonuçları 83
1. Görünürdeki İşlemin Muvazaa Nedeniyle Hükümsüzlüğü 83
a. Yokluk Görüşü 84
b. Kesin Hükümsüzlük Görüşü 85
c. Kendine Özgü Hükümsüzlük Görüşü 85
d. Ara Sonuç 86
2. Hükümsüzlüğün Doğurduğu Sonuçlar 87
a. Taraflar Arasında Alacak ve Borç Doğurmaz 87
b. Hâkim Tarafından Kendiliğinden Göz Önünde Bulundurulur 88
c. Muvazaa Sebebinin Ortadan Kalkması, Belirli Bir Sürenin Geçmesi veya Tarafların Muvazaalı İşlemi Onaylaması ile
Geçerlilik Kazanmaz 89
d. Her Zaman İleri Sürülebilir 90
e. Tespit Davasına Konu Olabilir 91
3. Geçersizliğin İleri Sürülemeyeceği Haller 91
a. İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Ayni Hak İktisabı 91
b. Dürüstlük Kuralına Aykırılık 94
c. İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Yazılı Borç İkrarına Dayanak Hak İktisabı 96
B. Gizli İşlemin Hüküm ve Sonuçları 99
1. Gizli İşlemin Şekil Şartına Bağlanmış Olması 99
2. Şekle Aykırılığın Hükmü 102
a. Yokluk Görüşü 103
b. Kesin Hükümsüzlük Görüşü 104
c. Kendine Özgü Hükümsüzlük Görüşü 104
d. Ara Sonuç 106
3. Görünürdeki İşlemin Şekil Şartına Uygun Olmasının Gizli İşlemin Geçersizliğine Etkisi 107
4. Gizli İşlemin Geçersizliğinin İleri Sürülemeyeceği Haller 109
a. Dürüstlük Kuralına Aykırılık 109
b. Kadastro Kanunu’na Göre Şekil Şartının Tamamlanması 115
c. Kadastro Kanunu’na Göre 10 Yıllık Hak Düşürücü Sürenin Dolması 115
d. İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Kazanımının Korunması 116
V. MURİS MUVAZAASINA KONU İŞLEMLER 116
A. Görünürdeki İşlemin Muris Muvazaasına Özgü Üç Şartı 116
1. Tapulu Bir Taşınmazın Varlığı 116
2. Tapulu Taşınmazın Murise Ait Olması 117
3. Tapu Memuru Önünde Sözleşmeye Dayalı Devir İradesinin Varlığı 117
B. Görünürdeki İşlem Olarak Satım Sözleşmesi 118
1. Satım Sözleşmesine Genel Bakış 118
a. Tanım 118
b. Hukuki Niteliği 119
c. Unsurları 119
2. Muris Muvazaası Yönüyle Satım Sözleşmesi 121
a. Murisin Mirastan Mal Kaçırmak Amacının Olması 121
b. Satımın Ara Malik Aracılığıyla Yapılması 123
c. Satımın Ticari Şirkete Yapılması 125
d. Haricen Satılan veya Taşınmaz Satım Vaadine Konu Edilen Tapulu Taşınmazın Mahkeme Kararıyla Tapuya Tescil Ettirilmesi 126
C. Görünürdeki İşlem Olarak Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 129
1. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesine Genel Bakış 129
a. Tanım 129
b. Hukuki Niteliği 130
c. Türleri 131
d. Unsurları 132
e. Şekil 133
2. Muris Muvazaası Yönüyle Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 134
D. Gizli İşlem Konumundaki Bağışlama Sözleşmesi 139
1. Bağışlama Sözleşmesine Genel Bakış 139
a. Tanım 139
b. Hukuki Niteliği 140
c. Unsurları 140
d. Şekil 141
2. Bağışlama Sözleşmesinin Muris Muvazaasındaki Hukuki Durumu 142
VI. YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA MURİS MUVAZAASI OLUŞTURMAYAN HALLER 142
A. Murisin Mirastan Mal Kaçırma Amacının Olmadığı İşlemler 142
1. İvaz Karşılığı Tapulu Taşınmaz Devri 142
2. Paylaştırma İradesinin Varlığı Halinde Muris Muvazaası Hükümlerinin Uygulanmaması 145
3. Evlenme Sırasında, Devamında veya Sona Ermesi Halinde Kocanın Bağış veya Bağış Vaadi 146
4. Karma Bağışlama 148
5. Uygulamada Görülen Diğer Devirler 150
B. Görünürdeki İşlemin Muris Muvazaasına Özgü Üç Şartı Taşımadığı Haller 153
1. Taşınır Mal Devirleri 153
2. Tapusuz Taşınmazların Devri 155
3. Kadastro Kanunda Öngörülen Haller 159
a. 10 Yıllık Hak Düşürücü Sürenin Geçmesi 159
b. Murisin Kadastro Teknisyeni Huzurunda Zilyet Adına Tescile Muvafakat Vermesi 160
4. Uzun Süreli Kira Sözleşmeleri 162
5. İntifa Hakkı Tesisi 164
6. Elden Bağışlama 166
a. Elden Bağışlama Yerine Gizli Bağışlama Kavramının Kullanılması 166
b. Elden Bağışlama Hakkında Yargıtay Görüşü 168
7. Murisin Borç Senedi Düzenlemesi 170
8. Miras Sözleşmeleri 171
9. Kooperatif veya Şirket Payı Devri 173
10. Ömür Boyu Gelir Sözleşmesi 174
VII. MURİS MUVAZAASININ BAZI KAVRAMLAR İLE İLİŞKİSİ 174
1. Muris Muvazaasının Diğer Muvazaa Türlerinden Farkları 174
2. Muris Muvazaasının Ahlaka Aykırı İşlem Olduğunu Savunan Görüşün İncelenmesi 176
a. Muris Muvazaasının Ahlaka Aykırı İşlem Olduğunu Savunan Görüş 176
b. Çeşitli Hukuk Sistemlerinde Yer Alan Bazı Kavramlarla Muris Muvazaası Arasında İlişki 178
c. Çeşitli Hukuk Sistemlerinde Yer Alan Bazı Kavramlarla Muris Muvazaası Arasında İlişkiye Dair Kişisel Görüşümüz 185
d. Taşınır ve Tapusuz Taşınmazların Muvazaalı Devirlerini Ahlaka Aykırılık Yoluyla Muris Muvazaası Kapsamına Alma Hakkındaki Kişisel Görüşümüz 189
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MURİS MUVAZAASINA İLİŞKİN DAVA VE MURİSİN SAĞLARARASI İŞLEMLERİ KARŞISINDA YASAL MİRASÇILARIN SAHİP OLDUĞU DİĞER HAKLAR
I. MURİS MUVAZAASI NEDENİYLE TAPU KAYDININ DÜZELTİLMESİ (TAPU İPTAL VE TESCİL) DAVASI 193
A. Görevli ve Yetkili Mahkeme 194
B. Davacı 196
1. Yasal Mirasçıların Muris Muvazaasına Dayalı Hak İleri Sürüp Süremeyeceğine Dair Görüşler ve Kişisel Görüşümüz 196
a. Tüm Mirasçılara Dava Hakkı Tanıyan Görüş 196
(1) Tüm Mirasçılara Üçüncü Kişi Konumunda Müstakil Dava Hakkı Tanıyan ve Şekle Aykırılığa Dayanan Yargıtay Görüşü Bakımından 196
(2) Tüm Mirasçıları Külli Halef Konumunda Kabul Eden Görüş Bakımından 198
b. Mirasçılara Dava Hakkı Tanımayan (Sadece Saklı Paylı Mirasçılara Tenkis Talebi Tanıyan) Görüş 201
c. Sadece Saklı Paylı Mirasçılara Dava Hakkı Tanıyan Görüş 202
d. Konu ile İlgili Değerlendirilmesi Gereken Sorunlar ve Kişisel Görüşümüz 203
(1) Aileyi ve Bireyi Koruyan Sistemlerden Hangisinin Benimsenmesi Gerektiği Sorunu 203
(2) Ölenin Son Arzusuna Saygı Gösterilmesi yani Favor Testamendi İlkesinin Konu ile İlgisinin Bulunup Bulunmadığı Sorunu 210
(3) Sözleşmeye Taraf Olmayan Mirasçıların Müstakil Dava Açma Hakkının Bulunup Bulunmadığı Sorunu 211
(4) Gizli Bağışlama İşleminin Geçerli Olup Olmadığı Sorunu 214
(5) Ara Sonuç 215
2. Davacı Sıfatına İlişkin Diğer Hususlar 217
A. Genel Olarak 217
b. Mirasçı Sıfatı 218
c. Ara Murisin Mirasçıları 219
d. İradi Mirasçılar 219
e. Dava Hakkından Feragat ve Beklenen Miras Hakkının Devri 221
C. Davalı 222
D. Davanın İspatı 223
1. İspat Yükü 223
2. İspat Edilmesi Gerekli Olgular 223
3. İspat Şekli 224
E. Talep Kapsamı 227
1. Pay Oranında Tapu Kaydının Düzeltilmesi veya Terekeye İade Talebi 227
2. Sadece İptal veya Tescil Talebi 229
3. Ecrimisil Talebi 230
4. Muris Muvazaasının Yanında Ehliyetsizlik 232
5. Muris Muvazaasının Yanında Vekâlet Görevinin Kötüye Kullanılması 233
6. Ahlaka Aykırı Amaç İçin Verilen Şeylerin İadesi Yasağı ve Muris Muvazaası İlişkisi 236
a. İade Yasağına Genel Bakış 236
b. Tapulu Taşınmazı İçeren Murisin Muvazaalı Devri ile İade Yasağı İlişkisi 237
II. MURİS MUVAZAASI VE TENKİS DAVASI 240
A. Tenkis Davasına Genel Bakış 240
1. Özellikleri 240
2. Davada Taraflar 241
3. Tenkise Tabi Tasarruflar 242
4. Yetki, Görev ve Süre 243
B. Muris Muvazaasına İlişkin Dava ile Tenkis Davası Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar 244
C. Muris Muvazaasına İlişkin Dava ile Tenkis Davasının Ayrı Dilekçeyle Açılabilmesi ve Kademelendirilmesi 246
III. MURİS MUVAZAASI VE DENKLEŞTİRME TALEBİ 253
A. Denkleştirmeye Genel Bakış 253
1. Kavram ve Özellikleri 253
2. Denkleştirme Borçlusu ve Alacaklısı 254
3. Denkleştirmenin Konusu 255
4. Denkleştirme Davası 256
5. Denkleştirme ile Tenkisin Karşılaştırılması 256
B. Paylaştırma İradesinin Varlığı Halinde Kazandırmanın Denkleştirmeye Tabi Tutulması 258
C. Murisin Taşınır ve Tapusuz Taşınmazlara İlişkin Sağlararası Muvazaalı Temlikleri ile Denkleştirme Arasındaki İlişki 259
D. Muris Tarafından Ödenerek Altsoy Adına Alınan Taşınmaz Bedelinin Denkleştirmeye Tabi Tutulup Tutulamayacağına Dair 260
SONUÇ 261
KAYNAKÇA 271
EKLER
EK-1: 01.04.1974 TARİHLİ 1/2 SAYILI YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI 295
EK-2: 16.03.1990 TARİHLİ 1989/1 ESAS 1990/2 KARAR SAYILI YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI 301
EK-3: 22.05.1987 TARİHLİ 1986/4 ESAS 1987/5 KARAR SAYILI YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI 313
EK-4: SINIFLANDIRILMIŞ YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARLARI 318
A- Mirastan Mal Kaçırma Amacının Tespiti 318
B- Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Yönünden Muris Muvazaası 384
C- Muvazaalı Devir Anında Mirasçı Sıfatına Sahip Olmama 426
D- Muris Muvazaasına Konu Olup Olmadığı Tartışmalı İşlemler 441
E- Talep Kapsamı ve Usuli Meseleler Muris Muvazaasına Konu Olup Olmadığı Tartışmalı İşlemler 470
F- Muhtelif Meseleler 518