İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR VII
İÇİNDEKİLER IX
B i r i n c i B ö l ü m
OY HAKKININ GELİŞİMİ VE HUKUKSAL NİTELİĞİ
I) Oy Hakkının Tarihsel Gelişimi ve Sınırlı Oy Hakkı 1
1) Zenginliğe veya Vergiye Bağlı Oy Hakkı 4
2) Irka Bağlı Oy Hakkı 6
3) Cinsiyete Bağlı Oy Hakkı 9
4) Yeteneğe Bağlı Oy Hakkı 12
II) Siyasal Katılım Açısından Oy Hakkı ve Demokrasi 13
1) Oy Hakkı ve Demokrasi 13
a) Doğrudan Demokraside Oy Hakkı 14
b) Temsili Demokraside Oy Hakkı 17
2) Oy Hakkının Demokratikleşmesi ve Siyasal Partiler 22
3) Oy Hakkının Demokratik İşlevleri 26
a) İktidar ve Muhalefetin Belirlenmesi İşlevi 26
b) Demokratik Meşruiyet İşlevi 27
aa) Siyasal İktidarın Meşruiyeti Açısından 27
bb) Siyasal Kararların Meşruiyeti Açısından 29
c) Siyasal Katılım İşlevi 30
III) Oy Hakkının Hukuksal Niteliği 32
1) Oy Hakkının Ödev/Hak Niteliği 33
a) Ödev Niteliği Zorunlu Oy 33
b) Hak Niteliği İhtiyari Oy 38
c) Değerlendirme Hak mı? Ödev mi? 39
2) Oy Hakkının Bireyselliği ve Kişiye Bağlı Hak Niteliği 41
IV) Uluslararası Belgelerde Oy Hakkı 41
1) Uluslararası Bildirgeler Açısından 41
2) Uluslararası Sözleşmeler Açısından 42
a) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (Ek I No’lu Protokol) 43
b) 1966 tarihli Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi 45
c) Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi 47
d) 1969 tarihli Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi (San Jose Paktı) 49
e) Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi 49
İ k i n c i B ö l ü m
OY HAKKININ ve SEÇİM DÜZENİNİN DEMOKRATİK İLKELERİ
I) Oy Hakkının Demokratik İlkeleri 51
1) Genel Oy İlkesi 52
2) Serbest Oy ve Seçimlerin Serbestliği İlkesi 54
a) Oy verenlerin bir kanaat oluşturma özgürlüğü açısından 55
b) Oy verenin kanaat oluşturmada ifade özgürlüğü açısından 56
3) Eşit Oy İlkesi 57
a) Oy hakkının sayısal eşitliği 57
b) Seçme gücünün eşitliği 58
c) Cinsiyetlerin eşitliği ve denkliği 58
d) Fırsat Eşitliği 59
e) Eşitlik ve ulusal azınlıklar 59
4) Gizli Oy İlkesi 60
5) Bireysel ve Kişisel Oy İlkesi 62
6) Doğrudan Oy İlkesi 65
II) Oy Hakkının Demokratik İlkelerinin Uygulanma Koşulları 67
1) Temel Haklar Güvencesi 67
2) Seçimlerin Periyodik Yapılması 73
3) Açık Sayım Döküm İlkesi 74
4) Seçim Hukukunun İstikrarı 74
5) Seçimlerin Dürüst Yönetimi ve Denetimi 75
a) Seçimlerin Yönetimi 75
aa) Seçim Yönetim Organının (SYO) Yapısı ve İşlevi 75
bb) Seçimlerin Yönetiminde Kılavuz İlkeler 78
i) Bağımsızlık 79
ii) Tarafsızlık 79
iii) Dürüstlük 79
iv) Şeffaflık 80
v) Verimlilik 81
vi) Profesyonellik 81
vii) Hizmet Şuuru 82
b) Seçimlerin Denetimi 82
aa) Siyasal Denetim 83
bb) Yargısal Denetim ve Temel İlkeler 84
III) Oy Hakkının Koşulları 87
1)Vatandaşlık 88
2) Yaş 92
3) İkametgâh 93
4) Seçmen Listesine Kayıtlı Olma 95
5) Kısıtlı olmamak 96
6) Mahkûmiyet 98
Ü ç ü n c ü B ö l ü m
TÜRKİYE’DE OY HAKKININ ANAYASAL ESAS VE İLKELERİ
I) Oy Hakkının Anayasal Gelişimi 101
1) Osmanlı Dönemi 101
a) I. Meşrutiyet Dönemi 101
b) II. Meşrutiyet Dönemi 103
2) Cumhuriyet Dönemi (1923-1960) 107
a) Tek Partili Dönem 108
b) Çok Partili Dönem 112
c) 1961 Anayasası Dönemi 117
II) 1982 Anayasası’nda Oy Hakkının Anayasal İşlevi ve Niteliği 122
1) Oy Hakkının Anayasal İşlevi 122
2) Oy Hakkının Hukuksal Niteliği (Zorunlu/İhtiyari Oy) 126
3) Oy Hakkı ve Temel Hak Güvenceleri 129
III) 1982 Anayasası’na Göre Oy Hakkının Demokratik İlkeleri 133
1) Genel Oy 133
2) Serbest Oy ve Seçimlerin Serbestliği 137
3) Eşit Oy 139
4) Bireysel ve Kişisel Oy 141
5) Gizli Oy ve Açık Sayım 144
6) Tek Dereceli Seçim 147
7) Seçimlerin Yargı Yönetimi ve Denetiminde Yapılması 148
IV) 1982 Anayasası’na Göre Oy Hakkının Kullanım Koşulları 156
1) Olumlu Koşullar 157
a) Vatandaşlık 157
b) Yaş 158
c) Seçmen Kütüğüne Kayıtlı Olmak 159
2) Olumsuz Koşullar 162
a) Kısıtlı Olmamak 162
b) Kamu Hizmetinden Yasaklı Olmamak 163
3) Seçim Günü Oy Kullanamayacak Olanlar 165
a) Askeri Kişiler Açısından 166
b) Mahkumlar Açısından 167
V) Oy Hakkı ve Seçim Sistemi Tercihi 170
1) Oy Hakkı ve Seçim Sistemi Tercihi 172
c) Cinsiyetlerin eşitliği ve denkliği 176
2) Seçim Barajı Uygulaması ve Seçim Çevresinin Büyüklüğü 178
a) Seçim Barajı Uygulaması 178
b) Seçim Çevresinin Büyüklüğü 187
3) Oy Hakkı ve Ön Seçim 190
SONUÇ 195
KAYNAKÇA 203
DİĞER KAYNAKLAR 211