Oniki bölümden oluşan bu eserde, genel olarak bankacılık sistemi tanıtıldıktan sonra bankaların fon kaynakları ve fon kullanım alanlarına, bankaların verdikleri hizmetler ile sundukları ürünlere yer verilmiştir. Günümüzde Türk bankacılık sektörünü daha yakından tanımak amacıyla yapısal bir analiz yapılmış ve sektörün görüntüsü ortaya konulmuştur. Daha sonra bankacılık sektörünün karşılaştığı vergisel yükler, diğer mali yükümlülükler, düzenlemek zorunda oldukları defter ve belgelere yer verilmiş, son kısımda da ihracatın geliştirilmesinde bankaların rolüne değinilmiştir.
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER III
TABLOLAR CETVELİ IX
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK BANKACILIK SİSTEMİ
1.1-BANKANIN TANIMI 6
1.2-BANKALARIN İŞLEVLERİ 8
1.2.1-Kaynak Sağlama İşlevi 9
1.2.2-Kredi (Fon) Kullandırma İşlevi 9
1.2.3-Hizmet Verme İşlevi 9
1.2.4-Kaydi Para (Banka Parası) Yaratma İşlevi 10
1.2.5-Para Politikasının Etkinliğini Artırma İşlevi 11
1.2.6-Sermaye Piyasasının Geliştirilmesi İşlevi 11
1.3-BANKA TÜRLERİ 11
1.3.1-Büyüklüklerine Göre Bankalar 12
1.3.1.1-Küçük Ölçekli Bankalar 12
1.3.1.2-Orta Ölçekli Bankalar 12
1.3.1.3-Büyük Ölçekli Bankalar 12
1.3.2-Sermaye Yapılarına (Mülkiyetine) Göre Bankalar 13
1.3.2.1-Kamusal Sermayeli Bankalar 13
1.3.2.2-Özel Sermayeli Bankalar 13
1.3.2.3-Yabancı Sermayeli Bankalar 13
1.3.2.4-Karma Sermayeli Bankalar 14
1.3.3-Örgütlenme Alanına Göre Bankalar 14
1.3.3.1-Yerel Bankalar 14
1.3.3.2-Bölgesel Bankalar 14
1.3.3.3-Ulusal Bankalar 14
1.3.3.4-Uluslararası Bankalar 15
1.3.3.5-Kıyı Bankaları (Off-Shore) 15
1.3.4-Faaliyetlerine Göre Bankalar 16
1.3.4.1-Merkez Bankası 16
1.3.4.1.1-T.C. Merkez Bankası’nın Kuruluşu 17
1.3.4.1.2-T.C. Merkez Bankası’nın Görevleri 18
1.3.4.1.3-T.C. Merkez Bankası’nın Yetkileri 19
1.3.4.2-Ticaret (Mevduat) Bankaları 19
1.3.4.3-Kalkınma ve Yatırım Bankaları 22
1.3.4.4-Katılım Bankaları 24
1.4-TİCARİ BANKA SİSTEMİNİN YAPISI 27
1.4.1-Şube ve Ünite Bankacılığı 27
1.4.2-Holding Bankacılığı 27
1.4.3-Uzmanlaşmış ve Uzmanlaşmamış Bankalar 28
1.4.4-Perakende ve Toptancı Bankacılık 28
1.5-BANKALARIN KURULUŞU VE FAALİYETE GEÇMESİ 29
1.5.1-Bankaların Kuruluş İşlemleri 30
1.5.2-Banka Kurucularında Aranan Koşullar 31
1.5.3-Merkezi Yurtdışında Bulunan Bankaların Türkiye'de Şube Açmaları 32
1.5.4-Kuruluş İçin İzin Başvurusu, İznin Verilmesi ve İptali 32
1.5.5-Faaliyete Geçme İzni 33
1.5.6-Faaliyet İzninin İptali veya Sınırlandırılması 35
1.5.7-Yurt İçinde Şube Açma ve Sınır Ötesi Faaliyetler 35
1.6-BANKALARIN FAALİYET KONULARI 36
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN YAPISAL ANALİZİ
2.1-BANKA, ŞUBE VE PERSONEL YAPISINDAKİ GELİŞMELER 37
2.1.1-Banka Sayısındaki Gelişmeler 37
2.1.2-Şube Sayısındaki Gelişmeler 38
2.1.3-Personel Sayısındaki Gelişmeler 39
2.2-BANKACILIK SEKTÖRÜNE İLİŞKİN TEMEL GÖSTERGELER 40
2.2.1-Aktif Büyüklüğü 41
2.2.2-Krediler ve Alacaklar 42
2.2.3-Mevduat 43
2.2.4-Özkaynaklar 43
2.2.5-Net Kâr 43
2.2.6-Sermaye Yeterlilik Rasyosu 43
2.3-YABANCI BANKALARIN SEKTÖRDEKİ PAYI 44
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TİCARİ BANKALARIN FON KAYNAKLARI VE FON KULLANIM ALANLARI
3.1-TİCARİ BANKALARIN FON KAYNAKLARI 47
3.1.1-ÖZKAYNAKLAR 47
3.1.2-YABANCI KAYNAKLAR 49
3.1.2.1-Mevduat 49
3.1.2.2-Menkul Değer İhracı 50
3.1.2.3-Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler (VDMK) 51
3.1.2.4-T.C. Merkez Bankası Kredileri 51
3.1.2.5-Yurt Dışından Alınan Krediler 51
3.1.2.6-Yurt Dışında Şube/Temsilcilik Açma 51
3.1.2.7-Kamu Menkul Değerlerinden Sağlanan Faiz Gelirleri 52
3.1.2.8-Döviz Tevdiat Hesabı (DTH) 52
3.1.2.9-Bankalararası Para Piyasalarından Alınan Borçlar 52
3.1.3-BANKALARIN DİĞER FON KAYNAKLARI 52
3.1.3.1-Borçlu Cari Hesapların (BCH) Alacak Bakiyeleri 52
3.1.3.2-BCH ve ACH’ların Faiz Tahakkuk Yöntemlerinin Farklı Olması 53
3.1.3.3-Tortu Fonlar 53
3.1.4-BANKALARIN HİZMET KARŞILIĞI SAĞLADIĞI FONLAR 53
3.2-TİCARİ BANKALARIN FON KULLANIM ALANLARI 54
3.2.1-KREDİLER 54
3.2.2-MENKUL DEĞER YATIRIMLARI 54
3.2.3-İŞTİRAKLER ve BAĞLI ORTAKLIKLAR 55
3.2.4-SABİT KIYMET (VARLIK) YATIRIMLARI 56
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TEMEL BANKACILIK HİZMET VE ÜRÜNLERİ
4.1-MEVDUAT 57
4.1.1-Mevduatın Tanımı ve Önemi 57
4.1.2-Mevduatın Sınıflandırılması 58
4.1.2.1-Vadelerine Göre Mevduat Türleri 59
4.1.2.2- Sahibine Göre Mevduat Türleri 60
4.1.3-Mevduatla İlgili Hukuki Esaslar 61
4.1.3.1-Mevduat Hesaplarında Tasarruf Yetkisi 61
4.1.3.2-Mevduatta Gizlilik ve Banka Sırrı 62
4.1.3.3-Mevduatta Zaman Aşımı 62
4.1.4-Mevduat Hesabı Açılması 63
4.1.4.1-Küçükler İçin Hesap Açılması 64
4.1.4.2-Görme Özürlüler Adına Hesap Açılması 65
4.1.4.3-Okuma Yazma Bilmeyenlere Hesap Açılması 65
4.1.4.4-Müşterek Hesap Açılması 65
4.1.5-Mevduat Hesabının Kapatılması 65
4.1.6-Mevduat Hesaplarında Faiz 66
4.1.7-Tasarruf Mevduatının Güvence Altına Alınması 68
4.2-KREDİ 70
4.2.1-Kredinin Tanımı 71
4.2.2-Kredinin Fonksiyonları 72
4.2.3-Kredinin Unsurları 72
4.2.4-Kredilerin Sınıflandırılması 74
4.2.4.1-Nitelik Açısından Krediler: 74
4.2.4.2-Vade Açısından Krediler: 74
4.2.4.3-Teminat Açısından Krediler: 74
4.2.4.4-Veriliş Amacı Açısından Krediler: 75
4.2.4.5-Sektör Açısından Krediler: 75
4.2.4.6-Kaynak Açısından Krediler: 75
4.2.4.7-İzin (Yetki) Açısından Krediler: 76
4.2.4.8-İş Konusu Açısından Krediler: 76
4.2.5-Kredilendirme İlkeleri 77
4.2.5.1-Emniyet (Güvenlik) İlkesi 77
4.2.5.2-Seyyaliyet (Akışkanlık) İlkesi 78
4.2.5.3-Verimlilik İlkesi 78
4.2.5.4-Dağılımın Uygunluğu ve Yaygınlık İlkesi 78
4.2.5.5-Temdit (Uzatma)-Tecdit (Yenileme) Yapılmaması 79
4.2.5.6-Teminat Almadan Riske Girmemek 79
4.2.5.7-Yan Risklerden Kaçınmak 79
4.2.5.8-Firma Bilançosunun Kaldırabileceğinden Fazla Riske Girmemek 79
4.2.6-Kredi Kullandırılacak Kişilerde Aranacak Şartlar 79
4.2.7-Kredi Sınırlamaları 80
4.2.8-Kredi Verilmesi Yasak Olan Kişiler 81
4.2.9-Kredi Açmaya Yetkili Organlar 82
4.3-HAVALE 82
4.4-EFT (ELEKTRONİK FON TRANSFERİ) 84
4.5-ÇEK İŞLEMLERİ 85
4.5.1-Çekin Tanımı 85
4.5.2-Çekte Taraflar 86
4.5.3-Çekin Unsurları 86
4.5.4-Çekin İbrazı 86
4.5.5-Çekin Ödenmesi 87
4.5.6-Çekten Cayma 88
4.5.7-Ödemeden Men 88
4.5.8-Çekte Zamanaşımı 88
4.5.9-Bankanın Araştırma Yükümlülüğü, Çek Hesapları ve Çek Defterleri 89
4.5.10-Çekin Karşılıksız Olması 89
4.5.11-Bankaların Bildirim Yükümlülüğü 91
4.5.12-Çek Düzenleme, Ceza Sorumluluğu ve Çek Hesabı Açma Yasağı 92
4.5.13-Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması 92
4.6-KİRALIK KASALAR 93
4.7-SENET İŞLEMLERİ 94
4.8-REPO VE MENKUL KIYMET İŞLEMLERİ 96
4.9-ULUSLARARASI BANKACILIK VE YABANCI PARA İŞLEMLERİ 97
4.9.1-Döviz/Efektif Alım Satımı ile Arbitraj İşlemleri 98
4.9.2-Dövizli Çek İşlemleri 99
4.9.3-Dış Ticaret ve Kambiyo İşlemleri 100
BEŞİNCİ BÖLÜM
BANKALARIN ÜZERİNDEKİ VERGİ VE BENZERİ YÜKÜMLÜLÜKLER
5.1-BANKALARIN DOĞRUDAN VERGİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 103
5.1.1-KURUMLAR VERGİSİ 103
5.1.1.1-Kurumlar Vergisinin Mükellefleri 103
5.1.1.2- Tam Mükellefiyet ve Dar Mükellefiyet 104
5.1.1.3- Kurumlar Vergisinin Konusu 107
5.1.1.4- İndirilebilecek Giderler / Zararlar 108
5.1.1.5- İndirilemeyecek Giderler 109
5.1.1.6-İstisnalar 110
5.1.1.7-Kurumlar Vergisi Oranı, Beyan ve Ödeme 111
5.1.2-FİNANSAL FAALİYET HARCI 112
5.1.2.1-Uygulamanın Hukuksal Yönden Değerlendirilmesi 113
5.1.3-TMSF PRİMLERİ 116
5.1.4-BDDK KATILMA PAYI 116
5.1.5-TBB MASRAF İŞTİRAK PAYI 117
5.1.6-EMLAK VERGİSİ 117
5.1.7-MOTORLU TAŞIT VERGİSİ 118
5.1.8-ÇEVRE ve TEMİZLİK VERGİSİ 119
5.1.9-İLAN ve REKLAM VERGİSİ 120
5.1.10-HARÇLAR 121
5.2-DOLAYLI OLARAK ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 121
5.2.1-GELİR VERGİSİ 121
5.2.2-BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ (BSMV) 123
5.2.2.1-Verginin Mükellefi 126
5.2.2.2-Verginin Oranı 126
5.2.2.3-İstisnalar 127
5.2.2.4-Beyan ve Ödeme 129
5.2.3-KATMA DEĞER VERGİSİ (KDV) 129
5.2.3.1-KDV’ye İlişkin Çeşitli Uygulama Sorunları: İthalat İşlemlerinde Bankalarca
Alınan Masrafların KDV Karşısındaki Durumu 131
5.2.4-DAMGA VERGİSİ 133
5.2.5-VERASET ve İNTİKAL VERGİSİ 136
5.2.6-KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME FONU (KKDF) 137
5.2.6.1-KKDF Uygulamasına İlişkin Sorunlar 139
5.2.6.2-İthalat İşlemlerinde KKDF Sorunları 142
5.2.6.3-Peşin İthalat İşlemlerinde Valör Uygulaması ve KKDF Sorunu 143
5.2.6.4-Yabancı Finans Kaynaklarıyla Yapılan İthalat İşlemlerinde KKDF
Uygulaması 144
5.2.6.5-İpotekli Finansman Kredilerinde BSMV ile KKDF Uygulamasına İlişkin
Sorunlar 147
ALTINCI BÖLÜM
BANKALARIN KARŞILAŞTIĞI DİĞER MALİ YÜKLER
6.1-ZORUNLU KARŞILIKLAR 151
6.2-KREDİ KARŞILIKLARI 153
6.3-SİSTEME GİRİŞ PAYI 154
6.4- İSTİHDAM EDİLEN PERSONELE İLİŞKİN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER 155
6.4.1-SOSYAL SİGORTA PRİMLERİ 155
6.4.2-İŞSİZLİK SİGORTASI 156
6.4.3- KIDEM TAZMİNATI 156
6.4.4-İHBAR TAZMİNATI 157
YEDİNCİ BÖLÜM
BANKALARIN DÜZENLEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU DEFTER VE BELGELER
7.1-TUTULMASI ZORUNLU OLAN DEFTERLER 159
7.1.1-YEVMİYE DEFTERİ 159
7.1.2- DEFTERİ KEBİR 160
7.1.3- ENVANTER DEFTERİ 160
7.2-TUTULMASI ZORUNLU OLAN BELGELER 160
7.2.1-DEKONT 160
7.2.2-DÖVİZ ALIM BELGESİ (DAB) / DÖVİZ SATIM BELGESİ (DSB) 161
7.2.3-SONUÇ FORMLARI 161
7.2.4-ÜCRET BORDROSU 162
7.3-BANKALARIN VERGİ CEZALARINDAN DOLAYI SORUMLULUKLARI 162
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İHRACATIN GELİŞTİRİLMESİNDE VERGİSEL TEŞVİKLER VE BANKALARIN ROLÜ
8.1-TEŞVİK KAPSAMINDA İSTİSNA EDİLEN İŞLEMLER 164
8.2-İSTİSNA EDİLEN VERGİ RESİM VE HARÇLAR 164
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 167
KAYNAKÇA 169
EKLER 175