İÇİNDEKİLER
KİTAP HAKKINDA III
ÖNSÖZ VII
TABLOLAR XXIII
ŞEKİLLER XXIII
HARİTALAR XXV
KISALTMALAR XXVII
BİRİNCİ KİTAP
ULUSLARARASI HUKUKUN DOĞASI VE YAPISI
BAŞLANGIÇ 3
BÖLÜM I:
ULUSLARARASI HUKUKUN KAYNAKLARI
1. Uluslararası Antlaşmalar 12
A. Tanım 15
B. Antlaşmaların Yapılması ve Yürürlüğe Girmesi 18
1) Antlaşmaların Hazırlanması 18
2) Bir Antlaşma ile Bağlı Olma Rızası 20
3) Antlaşmalara Taraf Olabilen Devletler 21
4) Antlaşmanın Bazı Maddeleri ile Bağlı Olmama 21
C. Saklama Makamı 27
D. Antlaşmanın Yürürlüğe Girmesi 28
E. Antlaşmaların Yorumlanması ve Uyuşmazlık Çözümü 33
F. Antlaşmaların Değiştirilmesi 35
G. Antlaşmaların Yükümlülük Doğurmasının Sona Ermesi 37
1) Antlaşmaların Geçersizliği 37
2) Antlaşmaların Sonlanması ve Askıya Alınması 42
2. Uluslararası Gelenek Hukuku 49
3. Hukukun Genel İlkeleri 53
4. Uluslararası Hukukun Emredici Kuralları (Jus Cogens) 53
5. Normlar Hiyerarşisi 58
6. Yardımcı Kaynaklar 60
A. Yargısal Kararları 60
B. Öğreti 61
7. Diğer Kaynaklar 62
8. Ulusal Hukuk ve Uluslararası Hukuk İlişkisi 63
A. Uluslararası Hukuk Kurallarının Oluşumu 63
B. Ulusal Hukukta Uygulama 64
BÖLÜM II:
ULUSLARARASI HUKUK KİŞİLİKLERİ
1. Devletler 68
A. Uluslararası Hukuk Kişisi Olarak Devletin Nitelikleri 69
1) Toprak Parçası 69
2) İnsan Topluluğu 70
3) Etkin Hükümet 71
4) Diğer Devletlerle İlişkiye Girme Yetisi 72
B. Tanıma 79
1) Tanıma Teorileri 79
2) Tanıma İşlemi 81
3) Türkiye Cumhuriyeti’nin Tanıma İşlemleri 82
C. Devletlerin Ardıllığı 83
1) Antlaşmalara Ardıllık 84
2) Borçlar, Varlıklar ve Arşivler Üzerine Ardıllık 85
2. Uluslararası Örgütler 87
A. Uluslararası Hukuk Kişisi Olarak Uluslararası Örgütler 88
B. Uluslararası Örgütlerin Sınıflandırılmaları 89
1) İşlevsel Sınıflandırma 90
2) Seviyesine Göre Sınıflandırma 90
C. Uluslararası Örgütlerin Yapıları 90
1) Kurucu Antlaşma 90
2) Örgütün Yapısı 91
3) Üyeler 92
4) Karar Alma Yöntemleri 92
D. Hükümet Dışı Örgütler 93
3. Birleşmiş Milletler Sistemi 94
A. Birleşmiş Milletler’in Kuruluşu 96
B. Birleşmiş Milletler’in Amaç ve Yapısı 99
1) Birleşmiş Milletler’in Amaç ve İlkeleri 99
2) Birleşmiş Milletler’in Yapısı 100
4. Avrupa Birliği 113
A. Avrupa Birliği’nin Kuruluşu 114
1) Maastrich Antlaşması 115
2) Amsterdam Antlaşması 115
3) Kopenhag Kriterleri ve AB’nin Genişlemesi 115
4) Nice Antlaşması 116
5) AB Anayasası ve Lizbon Antlaşması 116
B. Avrupa Birliği’nin Yapısı ve Karar Alma Mekanizması 116
1) Avrupa Konseyi 117
2) Avrupa Komisyonu 117
3) Avrupa Parlamentosu 117
4) AB Konseyi 118
5) Avrupa Birliği Adalet Divanı 118
C. Avrupa Birliği’nin Uluslararası Kişiliği 118
BÖLÜM III:
ULUSLARARASI SORUMLULUK HUKUKU
1. Devletlerin Uluslararası Sorumluluğu 122
A. Haksız Fiilin Unsurları 122
1) Davranışın Bir Fiil ya da İhmal Olması 123
2) Uluslararası Hukuka Göre Devlete İsnat Edilebilme 124
3) Bir Uluslararası Yükümlülüğün İhlalini Oluşturma 129
4) Yardım ya da Yönlendirme 130
B. Bir Yükümlülüğün Çiğnenmesinin Haksız Fiil Olmaması 130
1) Rıza 131
2) Meşru Müdafaa 131
3) Karşı Önlem 132
4) Force Majeur 133
5) Tehlike 134
6) Gereklilik 134
C. Bir Devletin Sorumluluğunun Öne Sürülmesi 135
D. Bir Uluslararası Haksız Fiilin Hukuksal Sonuçları 136
E. Zararın Onarımı 136
1) Yerine Koyma 137
2) Tazminat 137
3) Tatmin 138
2. Uluslararası Örgütlerin Uluslararası Sorumluluğu 138
BÖLÜM IV:
DİPLOMATİK VE ULUSLARARASI KORUMA
1. Diplomatik Koruma 141
A. Uyrukluk 142
1) Uyrukluğun Tanımlanması 143
2) Vatansızlığın Önlenmesi 144
3) Diplomatik Koruma İddiası 146
B. Yabancılara Davranış Ölçütleri 149
1) Ulusal Muamele Ölçütü 149
2) Uluslararası Asgari Ölçütler 150
3) İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 151
C. Türk Vatandaşlık Kanunu 152
1) Doğuştan Türk Vatandaşlığı Kazanma 153
2) Sonradan Türk Vatandaşlığı Kazanma 153
3) Uyrukluğun Kaybedilmesi 155
4) Uyrukluğun Yeniden Kazanılması 156
2. Uluslararası Koruma 157
A. Vatansızlar 157
B. Mülteciler 158
1) Geri Gönderme Yasağı 161
2) Geçici Koruma Rejimi 163
3) Türkiye’de Uluslararası Koruma Rejimi 167
BÖLÜM V:
UYUŞMAZLIKLARIN BARIŞÇIL ÇÖZÜMÜ
1. Diplomatik Yollar 173
A. Görüşme 173
B. İyi Niyet Görevi ve Arabuluculuk 174
C. Soruşturma 175
D. Uzlaştırma 175
2. Yargısal Yollar 175
A. Hakemlik 179
B. Uluslararası Yargı 180
İKİNCİ KİTAP
BARIŞ VE SAVAŞ HUKUKU
BAŞLANGIÇ 183
BÖLÜM VI:
DEVLETİN YETKİ ALANLARI
1. Kara Ülkesi 187
A. Egemenlik Hakları 189
B. Ülke Kazanma Yolları 189
1) Keşif 190
2) İlhak 190
3) Zaman Aşımı 192
4) Fetih 193
5) Devir 194
C. Kendi Kaderini Tayin Hakkı 194
D. Eklemlenme ve Çekinti 196
E. Antarktika’nın Hukuksal Durumu 197
1) Egemenlik İddiaları ve Statükonun Korunması 198
2) Antarktika’nın Statüsü 199
2. Deniz Ülkesi 199
A. Deniz Yetki Alanları 202
1) Esas Hat 203
2) Karasuları 206
3) Bitişik Bölge 212
4) Münhasır Ekonomik Bölge 212
5) Kıta Sahanlığı 213
6) Adalar 220
7) Takımada Devleti 220
B. Açık Denizler 221
1) Devletlerin Açık Denizlerde Ceza Yargı Yetkisi 222
2) Uluslararası Deniz Yatağı Alanında Madencilik Rejimi 225
C. Uluslararası Sular 225
1) Uluslararası Boğazlar 225
(1) Yakın Savaş Tehdidi 231
(2) Hava Araçlarının Geçişi 231
(3) Geçerlilik 231
2) Uluslararası Kanallar 233
3) Uluslararası Nehirler 233
D. Uyuşmazlıkların Barışçıl Çözümü 235
3. Hava Ülkesi 236
A. Hava Araçlarının Seyrüseferi 237
1) Uluslararası Sivil Uçuşlar 237
2) Devlet Hava Araçları 238
B. Yargı Yetkisi 239
4. Uzay Hukuku 239
A. Uzayın Sınırı 240
B. Uzayın Hukuksal Rejimi 241
BÖLÜM VII:
DİPLOMATİK VE KONSOLOSLUK HUKUKU
1. Diplomatik ve Konsolosluk İlişkilerinin Kurulması 246
A. Diplomatik İlişkiler 246
B. Konsolosluk İlişkileri 248
C. Diplomatik Mekân 250
2. Diplomatik Dokunulmazlıklar ve Bağışıklıklar 251
A. Kolaylıklar ve Ayrıcalıklar 251
B. Özel Özgürlükler ve Dokunulmazlıklar 251
1) Bağışıklıklar 252
2) Diplomatik Dokunulmazlıklar 253
3) Dokunulmazlıkların Sona Ermesi 257
C. Uluslararası Örgüt Temsilcilerinin Dokunulmazlıkları 258
BÖLÜM VIII:
ULUSLARARASI HUKUKTA GÜÇ KULLANIMININ DÜZENLENMESİ
1. 1945 Öncesi 261
2. 1945 Sonrası 263
A. Silahlı Güce Başvurma Yasağı 263
1) Güç Kullanma Yasağı 264
2) Müdahale Yasağı 265
B. Silahlı Güce Başvurma Yasağının İstisnaları 265
1) Meşru Müdafaa 265
2) Güvenlik Konseyi Kararı 271
3) Zararla Karşılık Vermek 272
BÖLÜM IX:
SAVAŞ HUKUKU – ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK
1. Uluslararası İnsancıl Hukukun Tarihsel Temelleri 276
2. 1949 Cenevre Sözleşmeleri 279
A. Sözleşmenin Kapsam ve Uygulanması 281
1) Askeri Saldırıların Yürütülmesi 283
2) Yasak Silahlar 286
3) Savaş Sırasında Kadın ve Çocuklar 287
B. Uluslararası İnsancıl Hukukun Uygulanması 288
3. İnsancıl Müdahale veya Koruma Sorumluluğu 289
BÖLÜM X:
ULUSLARARASI CEZA HUKUKU
1. Uluslararası Ceza Hukukun Gelişimi 292
2. Uluslararası Ceza Mahkemesi 296
A. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yapısı 296
B. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Tamamlayıcı Özelliği 297
C. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi 298
1) Mahkeme’nin Konu Bakımından Yargı Yetkisi 298
2) Mahkeme’nin Kişi ve Yer Bakımından Yargı Yetkisi 302
3) Mahkeme’nin Zaman Bakımından Yargı Yetkisi 303
D. Soruşturma Açılma Yolları 304
E. Taraf Devletlerin İşbirliği 305
3. Uluslararasılaştırılmış Ceza Mahkemeleri 306
4. Türkiye Hukukunda Uluslararası Suçlar 306
A. Evrensel Yargı Yetkisi 308
1) Soykırım Suçu 308
2) İnsanlığa Karşı Suçlar 309
B. Uluslararası Suçlar Bakımından Diğer Eksiklikler 309
BÖLÜM XI:
ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU
1. Uluslararası İnsan Hakları Hukukunun Düzeltici İşlevi 312
2. Birleşmiş Milletler İnsan Haklarını Koruma Mekanizması 313
A. Şart Temelli Koruma Mekanizması 314
1) Genel Kurul 314
2) Genel Sekreter 315
3) Güvenlik Konseyi 315
4) Ekonomik ve Sosyal Konsey 316
5) Uluslararası Adalet Divanı 317
B. Sözleşme Temelli Koruma Mekanizması 317
1) İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 317
2) Çekirdek İnsan Hakları Paktları 319
3) Diğer Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmeleri 322
C. Sözleşme Organları 323
1) Devlet Rapor Mekanizması 326
2) Şikâyet Mekanizması 326
3) Araştırma Mekanizması 327
3. Bölgesel İnsan Haklarını Koruma Mekanizması 328
A. Avrupa İnsan Hakları Koruma Mekanizması 329
1) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 330
2) Avrupa Sosyal Şartı 340
3) Avrupa İşkencenin Yasaklanması Sözleşmesi 342
4) Avrupa Ulusal Azınlıklar Çerçeve Sözleşmesi 342
B. Amerikan İnsan Hakları Mekanizması 343
1) Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi 344
2) Diğer Amerika Kıtası İnsan Hakları Sözleşmeleri 349
C. Afrika İnsan Hakları Mekanizması 350
1) Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı 351
2) Diğer Afrika İnsan Hakları Sözleşmeleri 354
D. Asya-Pasifik Bölgesi 354
E. Arap İnsan Hakları Mekanizması 356
1) Arap İnsan Hakları Komisyonu 356
2) Arap İnsan Hakları Şartı 356
F. İslam İşbirliği Örgütü ve İnsan Hakları 358
4. İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Ulusal Hukuklarda Kısıtlanması 359
5. Çekirdek Haklar 361
6. Türkiye Hukukunda İnsan Haklarının Düzenlenmesi ve Korunması 362
A. Olağan Hâllerde Temel Hak ve Özgürlüklerin Kısıtlanması 364
1) Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması Kanunla Olmalıdır 364
2) Sınırlama Anayasanın İlgili Maddesinde Belirtilen Sebeplere Dayanmalıdır 364
3) Sınırlama Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygun Olmalıdır 364
4) Sınırlama Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygun Olmalıdır 365
5) Sınırlama Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmamalıdır 366
6) Sınırlama Temel Hak ve Hürriyetlerin Özüne Dokunmamalıdır 367
7) Sınırlamada Ölçülülük İlkesine Uyulmalıdır 367
8) Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanım Yasağı 367
B. Olağanüstü Hâllerde Temel Hak ve Özgürlüklerin Kısıtlanması 368
1) Milletlerarası Hukuktan Doğan Yükümlülükler 368
2) Durumun Gerektirdiği Ölçüler 369
3) Çekirdek Haklar 369
C. Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmeleri ve Türkiye Hukuku 369
D. Anayasa Mahkemesi Denetimi 370
BÖLÜM XII:
ULUSLARARASI TERÖRİZM VE SİBER SALDIRILAR
1. Uluslararası Terörizm ile Mücadele 373
2. Sınır Aşırı Siber Saldırılar 376
A. Birleşmiş Milletler ve Siber Suçlar 377
1) Siber Güvenlik ve Genel Kurul 377
2) Siber Suçlar ve Güvenlik Konseyi 378
B. Siber Terörizme Karşı Uluslararası Düzenleme Çabaları 380
1) Budapeşte Sözleşmesi 380
2) Bilişim Güvenliğine İlişkin Uluslararası Davranış Kuralları 381
3) Siber Terörizm ve Uluslararası İnsancıl Hukuk 383
BÖLÜM XIII:
ULUSLARARASI TİCARET VE YATIRIM HUKUKU
1. Uluslararası Ticaret ve Yatırım Hukukunun Tarihsel Temelleri 385
2. Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Ekonominin Kurumsal Yapısı 388
A. Uluslararası Para Fonu 389
B. Dünya Bankası 391
C. Uluslararası Ticaret Örgütü – GATT 392
D. Dünya Ticaret Örgütü 395
1) Örgütlenme 395
2) Dünya Ticaret Örgütü Çerçevesinde Ticari Sorumluluklar 396
E. Ekonomik İşbirliği ve Gelişme Örgütü 397
3. Uluslararası Ticaret Hukuku 397
A. Uluslararası Ticaret Hukukunun Kaynakları 398
1) Devletler Arası Antlaşmalar 398
2) Devletler ve İş Dünyası Arasındaki Genel Uygulamalar 398
3) Hukukun Genel İlkeleri 399
4) Önceki Yargı Kararları ve Öğreti 399
5) Taraflar Arası Anlaşmalar (Şartlaşma) 399
6) Ulusal Hukuk 399
7) Etkin Ticaret Örgütleri 399
B. Uyuşmazlıkların Barışçıl Çözümü 399
1) 1958 New York Yabancı Hakemlik Kararlarının Tanınması ve Uygulanmasına İlişkin Sözleşme 400
2) Hakemlik Süreçleri 402
4. Uluslararası Yatırım Hukuku 402
A. Devlet – Yatırımcı Uyuşmazlıklarının Çözümü 403
1) İkili ve Bölgesel Yatırım Sözleşmelerinin Etkisi 404
2) Doğrudan Dış Yatırım 405
3) Uygulanan Hukuk 406
4) Hakemlik Kararlarının Uygulanması 408
B. Türkiye Hukukunda Uluslararası Ticaret ve Yatırım Hakemlik Kararları 408
1) Yabancılık Unsuru 409
2) Türkiye Hukukunda Ticaret ve Yatırım Uyuşmazlıklarında Hakemlik Elverişlilik 410
3) Türkiye Hukukunda Hakemlik Kararının Tenfizi ve Uygulanması 410
BÖLÜM XIV:
ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKU VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
1. Uluslararası Alanda İlk Çevre Düzenlemeleri 413
2. Birleşmiş Milletler ve Çevre Hukuku 415
A. Stockholm Konferansı 416
1) Birleşmiş Milletler Çevre Programı Taslak İlkeleri 418
2) Montevideo Programı 419
3) Dünya Doğa Şartı 419
B. Bergen Konferansı 419
C. BM Çevre ve Kalkınma Konferansı 420
1) Rio Bildirgesi 421
2) Ajanda 21 422
3) Kyoto Protokolü 423
4) Aarhus Sözleşmesi 423
3. Sürdürülebilir Kalkınma 423
A. Brundland Raporu 424
B. Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Programı 424
C. Küresel Sürdürülebilirlik İlkeleri ve Hedefleri 425
KAYNAKLAR 429
ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR VE BİLDİRGELER 449
YARGI KARARLARI 475
ULUSLARARASI BELGELER, BİLDİRGELER VE YASAMA 495
DİZİN 507