6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununa Uyarlı İş Yargılamaları Usulü

6100 SAYILI HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU' NA UYARLI



İŞ YARGILAMALARI USULÜ



Dr. Mustafa KILIÇOĞLU ( Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Başkanı )



1- İş Mahkemeleri Kanunu'nun Amacı

2- Görev

3- Yetki

4- Yargılama Usulü

5- Yargı Yolu

6- Taraf Ehliyeti

7- Dava Ehliyeti (Yetisi)

8- Dava Takip Yetkisi

9- Sıfat/Husumet

10- Tarafta Değişme

11- Taraf Temsili

12- Dava Şartları

13- İlk İtirazlar

14- İddianın Ve Savunmanın Genişletilmesi Veya Degiştirilmesi Yasağı

15- Islah (Düzeltme)Ve Maddi Hataların Düzeltilmesi

16- Kısmi Dava

17- Karşı Dava

18- Tasarruf İlkesi

19- Taraflarca Getirilmesi İlkesi

20- Yargıcın Kendiliğinden Harekete Geçme İlkesi

21- Yargıcın Aydınlatma Ödevi/Gerçeklik

22- Taraflarca Getirilme İlkesi

23- Yargıcın Hukuk Kurallarını Kendiliğinden Uygulama Yükümlülüğü

24- Usul Ekonomisi İlkesi

25- İlk Görünüş İspatı

26- İspat Yükü

27- İkrar

28- Kesin Deliller

29- Kesin Hüküm

30- Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesine Etkisi

31- Ceza Mahkemesi Kararlarının Bekletici Sorun Olması

32- Ceza Mahkemesindeki Bilirkişi Raporunun Hukuk Mahkemesine Etkisi

33- İcra Tetkik Mercii Kararların Kesin Hüküm Yönünden Değerlendirilmesi

34- Kesin Hükmün Ortadan Kaldırılması

35- Hükümlern Tavzihi

36- Hükmün Tashihi (Maddi Hata)

37- Mahkeme İçi Feragat

38- Mahkeme Dışı Davadan Feragat

39- Haktan Feragat

40- Davayı Kabul

41- Mahkeme Dışı Davayı Kabul

42- Mahkeme İçi Sulh

43- Mahkeme Dışı Sulh

44- Hüküm

45- Usulü Kazanılmış Hak (Usuli Müktesep Hak)

46- Temyiz

47- Yargılama Giderleri



- İlgili Kanunlar

- İş Mahkemeleri Kanunu

- Hukuk Muhakemeleri Kanunu

- Tebligat Kanunu











1- İŞ MAHKEMELERİ KANUNU’NUN AMACI 1

2-GÖREV 3

A) Genel olarak 3

B) Temel Kriterler 41

C) Davaların Hakemde Görülmesi 48

D) Adil Yargılama Hakkı 49

E) Görevsizlik Kararının Niteliği 49

3-YETKİ 51

A) Genel Yaklaşım 51

B) Temel Kriterler 58

C) Yetki İtirazı 64

D) Yetkisizlik Kararı ve Hukuki Niteliği 69

4-YARGILAMA USULÜ 71

A) Genel Yaklaşım 71

B) Basit Yargılama 71

a) Genel olarak 71

b) Normatif düzenleme 72

aa) Basit yargılama usulüne tabi dava ve işler 72

bb) Dilekçelerin verilmesi 73

cc) Delillerin İkamesi: 75

dd) İddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı 75

ee) Ön inceleme ve tahkikat 76

ff) Hüküm 78

gg) Uygulanacak hükümler: 79

c) Önceki Yasa Dönemi Uygulaması 80

d) Yazılı Usulden Ayrık Haller 86

5-YARGI YOLU 86

6-TARAF EHLİYETİ 96

7-DAVA EHLİYETİ (YETİSİ). 98

8- DAVA TAKİP YETKİSİ 99

9- SIFAT / HUSUMET 102

10-TARAFTA DEĞİŞME 108

11-TARAF TEMSİLİ 114

12-DAVA ŞARTLARI 116

A) Genel Şema 116

B) Dava Şartlarının Kategorik Gösterimi 117

C) Dava Şartlarının İncelenmesi: 120

D) Dava Şartının İncelenme Yöntemi 121

E) Eda-İnşai-Tespit Davaları Üçlemi 122

a) Eda Davası 122

b) İnşai Dava 122

c) Tespit Davaları ve Belirsiz Alacak Tespit Davaları 123

aa) Tespit davaları 124

bb) Belirsiz alacak ve tespit davası 125

13- İLK İTİRAZLAR 126

14- İDDİANIN VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VEYA DEĞİŞTİRİLMESİ YASAĞI 128

15- ISLAH (DÜZELTME) VE MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ 131

A) Genel Olarak 131

B) Normatif Düzenleme 131

a) Islahın kapsamı ve sayısı 131

b) Islahın zamanı ve şekli 132

c) Islah sebebiyle ortaya çıkan yargılama giderleri ve karşı tarafın zararının ödenmesi 133

d) Islahın etkisi 133

e) Davanın tamamının ıslahı 134

f) Kısmen ıslah 135

g) Kötüniyetli ıslah 136

h) Maddi hatanın düzeltilmesi 137

ı) Yargıtay kararlarında ıslah 137

16- KISMİ DAVA 143

17 -KARŞI DAVA 145

A) Genel Olarak 145

B) Koşulları 145

C) Karşı Davanın Açılması ve Süresi 147

D) Asıl Davanın Sona Ermesinin Karşı Davaya Etkisi 147

E) Karşı Davada Uygulanacak Hükümler 148

F) Asıl Dava İle Birlikte İnceleme 148

18- TASARRUF İLKESİ 148

19- TARAFLARCA GETİRİLMESİ İLKESİ 150

20- YARGICIN KENDİLİĞİNDEN HAREKETE GEÇME İLKESİ 154

21- YARGICIN AYDINLATMA ÖDEVİ/GERÇEKLİK 154

22- TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ 155

23- YARGICIN HUKUK KURALLARINI KENDİLİĞİNDEN UYGULAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 156

24- USUL EKONOMİSİ İLKESİ 157

25- İLK GÖRÜNÜŞ İSPATI 158

26- İSPAT YÜKÜ 161

A) Genel Olarak 161

B) İspat Yükünün Paylaştırılması 168

C) İspat Gereğinin Sınırları 168

D) Delil Gösterme Kuramı İle İspat 173

E) Genel İspat Kuralının Yetersizliği ve Norm Kuralı 173

F) İspat Sözleşmeleri 174

G) İş Hukukunda Yasal İspat Yükü 175

a) Eşit davranma ilkesi (4857 SK. m5). 175

b) İş Güvencesi Kapsamında olan Bir İşyerinde Çalışan İşçinin İş Sözleşmesinin Feshinde (İş Km 20/f.2). 176

c) İş güvencesi kapsamı dışında kalan işçilerin sendika üyeliği veya sendikal faaliyetlerden dolayı iş sözleşmesinin feshi iddiası (2821 Sayılı Sendikalar Kanunu m29/son). 191

H) İş Yargısında Kanunun Açıkça Düzenleme Yapılmadığı Hallerde İspat Yükümlülüğü 196

a) İşverenin kim olduğunun ispat yükümlülüğü 196

b) Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin ispat yükümlülüğü 198

c) İşyeri devrinin veya bir bölümünün devir olduğu olgusu işyeri devrinin varlığından kim yararlanacaksa kanıt yükü 198

d) Geçici iş ilişkisini ispat yükümlülüğü (İşK.m 7). 198

e) İş Sözleşmesinin varlığının ispat yükümlülüğü (İşK.m 8). 198

f) İş Sözleşmesinin türünü kanıtlama yükü 199

g) Feshe Yönelik Kanıt Yükü 199

aa) Feshin olup-olmadığının belirlenmesinde kanıt yükü 199

bb) Geçerli nedenle feshi kanıt yükü (m18) 199

cc) İşçinin haklı nedenle iş sözleşmesini derhal fesih hakkını kanıt yükü (İşK.m 24). 200

dd) İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkında kanıt yükü (İşK.m25). 200

I) Derhal Fesih Hakkını Kullanma Süresini Kanıt Yükü (İşK. m 26). 204

İ) Ücretin Ödendiğini Kanıt Yükü (İşK.m 32 vd). 204

J) Fazla Çalışma Ücretini Ödendiğini Kanıt Yükü 208

K) Hafta Tatili Ücretini Ödemediğini Kanıt Yükü (İş K.m 46). 215

L) Genel Tatil Ücreti Ödendiğinin Kanıt Yükü (İş K.m 47). 219

M) Yıllık Ücretli İzin Ücretini Ödediğini Kanıt Yükü (İş K.m 57). 219

N) Değişiklik Feshinde Kanıt Yükü 222

27- İKRAR 232

A) Genel Olarak 232

B) İkrarın Türleri 233

a) Basit ikrar (Yalın ikrar) 233

b) Vasıflı ikrar (Gerekçeli ikrar) 234

c) Bileşik ikrar 234

aa) Bağlantılı bileşik ikrar 234

bb) Bağlantısız bileşik ikrar 235

28- KESİN DELİLLER 235

A) SENET 235

a) Genel olarak 235

b) Senedin öğeleri 236

c) Senedin türleri ve Senedin Sahteliği 240

aa) Adi senetler 240

bb) Yazı veya İmza İnkârı 243

cc) Yazı ve imza inkarının sonucu 245

d) Senetlerin üçüncü şahıslara karşı ispat kuvveti 246

e) Tarafların belgeleri ibrazı zorunluğu 248

f) Tarafların belgeyi ibraz etmemesi 249

g) Üçüncü kişinin belgeyi ibraz etmemesi 250

aa) Senette ispat zorunluluğunun temel ilkeleri 251

bb) Senede karşı ileri sürülen savunmaların senetle ispatı kuralının istisnaları 253

h) Senetle ispat zorunluluğunun istisnaları 257

aa) HMK. m 203’deki İstisnalar 257

bb) Delil sözleşmesi (HMK.m. 193). 261

cc) Karşı tarafın açık izni ile tanık dinlenebilmesi (HMK.m 200/f.2). 262

ddd) Yazılı delil başlangıcı (HMK.m202). 262

i) Beyaza atılan imza 262

j) Senede karşı ileri sürülen hukuki fiil iddiası 263

B) Ticari Defterlerin İbrazı ve Delil Olma 263

C) Yemin 265

a) Genel hükümler 265

b) Taraf yemini (Kat’i yemin). 270

c) Tamamlayıcı yeminin (Res’en teklif olunan yemin) 6100 S. Yasada Kaldırılması 279

D) Takdiri Deliller 284

a) Tanık 284

aa) Ön bilgiler 284

bb) Tanıkların çekinme halleri 284

aaa) Önceki Yasa Dönemine Genel Bakış 284

bbb) 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunundaki Düzenleme 285

aaaa) Tanıklıktan Çekinme Hakkının Özü: 285

bbbb) Kişisel nedenlerle tanıklıktan çekinme hakkı 285

cccc) Sır nedeniyle tanıklıktan çekinme 286

ccc) Yeminsiz tanık dinleme halleri 287

ddd) Tanıkların çekinme hakkının ayrık halleri 287

eee) Devlet hizmetinde bulunup sonra ayrılanların meslek sırrı ile ilgili konular 288

fff) Tanıklıktan çekinme usulü 289

cc) Tanıklıkta usul 290

aaa) Tanıklığa gelme mecburiyeti 290

bbb) Tanığın davada çıkarı olması hali 290

ccc) Tanıkların dinlenmesi 291

ddd) Tanıktan yazılı cevap istenmesi 292

eee) Tanığın dinlenme yerinin tanığın bulunduğu yer mahkemesi olabileceği 293

fff) Tanıkların mahkemeye çağrısı 294

ggg) Yeminin zamanı ve şekli 296

hhh) Tanıkların ayrı ayrı dinlenmesi ve yüzleştirilmesi 297

ııı) Yargıcın bizzat tanıkları dinlemesi 298

iii) Dava taraflarının tanığa tanıklığı açıklamak ve tamamlamak için soru sorması 299

jjj) Dava tarafların tanık ifadesi alınırken uymakla bulunduğu yükümlülükler 299

kkk) Tanığın dinlenme şekli 300

lll) Tanığın Türkçe bilmemesi ya da sağır ve dilsiz olması 301

mmm) Tanıklığın zorunlu olduğu hallerde cevaptan veya yeminden kaçınma 302

nnn) Tanık ifadesinin tanımlatılması 302

ooo) Yalan Tanıklık 302

ppp) Tanık listesi 303

dd) Bilirkişi 304

aaa) Bilirkişi ihtiyaç duyumuna ilişkin temel kural 304

bbb) Bilirkişi seçimi 306

ccc) Bilirkişinin taraflarca reddi 309

ddd) Bilirkişilik kabul etme yükümlülüğü 311

eee) Yargıcın bilirkişiye soracak soruları belirlemesi 313

fff) Keşif yapma gereği 315

ggg) Bilirkişi beyanı ve raporu 316

hhh) Bilirkişi raporunun verilme yeri 318

ııı) Bilirkişi raporunun irdelenmesi 318

iii) Bilirkişiden ek rapor istenmesi 320

jjj) Bilirkişi ücreti 321

kkk) Yargıcın bilirkişi görüşü ile bağlı olmaması 321

lll) Keşif 322

29- KESİN HÜKÜM 324

A) Ön Bilgiler 324

B) Kesin Hükmün Etkisi 329

a) Kesin hükmün olumlu etkisi 329

b) Kesin hükmün olumsuz etkisi 329

c) Kesin hükmün hukuki niteliği 329

d) Kesin hükmün türleri 330

aa) Şekil anlamında kesin hüküm 330

bb) Maddi anlamda kesin hüküm 330

C) Kesin Hükmün Öğeleri 331

a) Tarafları aynı olması 331

b) Dava sebebinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması 332

c) Dava Konusunun Aynı Olması 333

30- CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ 333

31- CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ BEKLETİCİ SORUN OLMASI 337

32- CEZA MAHKEMESİNDEKİ BİLİRKİŞİ RAPORUNUN HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ 342

33- İCRA TETKİK MERCİİ KARARLARININ KESİN HÜKÜM YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ 342

34- KESİN HÜKMÜN ORTADAN KALDIRILMASI 343

A) Yargılamanın Yenilenmesi (iadesi). 343

a) Genel olarak 343

b) 1086 sayılı Yasa dönemi 343

B) Değişiklik Davası 349

C) Yargılamanın İadesi (6100 Sayılı Yasa Zamanındaki Düzenleme) 350

a) Konu 350

b) Yargılamanın iadesi sebepleri 350

c) Üçüncü kişilerin hükmün iptalini talep etmesi 352

d) Yargılamanın iadesi süresi 352

e) Yargılamanın iadesi talebini inceleyecek mahkeme ve teminat 353

f) Yargılan iadesi talebinin ön incelemesi 354

g) Yeniden yargılama ve hükmün iptali 355

h) İcranın durdurulması 356

35- HÜKÜMLERİN TAVZİHİ 356

A) Genel Bilgiler 356

B) Tavzihin İstenebilme Koşulları 357

C) Tavzihte Usul 358

D) Tavzih Kararı 359

36- HÜKMÜN TASHİHİ (MADDİ HATA). 359

37- MAHKEME İÇİ FERAGAT 360

38- MAHKEME DIŞI DAVADAN FERAGAT 362

39- HAKTAN FERAGAT 362

40- DAVAYI KABUL 362

41- MAHKEME DIŞI DAVAYI KABUL 363

42- MAHKEME İÇİ SULH 363

43- MAHKEME DIŞI SULH 364

44- HÜKÜM 364

A) Genel olarak 364

B) Ara Kararlar 366

C) Nihai Kararlar 367

D) Hüküm 367

45- USULİ KAZANILMIŞ HAK (USULİ MÜKTESEP HAK). 368

A) Genel Olarak 368

B) Bozma Dışında Kalan Konuların Hukuki Sonucu 368

a) Hükümde yer alıp bozma kararında değinilmemiş konular 368

b) Davada talep edilmiş ancak kararda yer almamış bir konunun bozma kararı dışında kalması halinde yeni bir dava konusu olup olmayacağı sorunu, 369

C) Usuli Kazanılmış Hakkın İstisnaları 369

a) Kamu düzeni 369

b) Bozmadan sonra yeni bir içtihatı birleştirme kararı çıkması 369

c) Bozmadan sonra geçmişe yürürlü yeni bir kanunun çıkması 370

d) Anayasa Mahkemesince Kanunun İptali 370

e) Kesin hüküm itirazı usuli kazanılmış hakkın olgusu 370

f) Maddi hataya ilişkin bozma kararlarına yerel mahkemece uyulması usuli kazanılmış hak doğurmayacağı 370

g) Yargıtayın bozma ilamı ile belirttiği kanun hükmünün Anayasaya aykırı olduğu düşüncesinde olan mahkemenin AYM başvurusu halinde usuli kazanılmış haktan söz edilemeyeceği 371

46- TEMYİZ 371

A) Genel Olarak 371

B) Temyiz Yoluna Başvuru Koşulları 371

a) Nihai bir karar olması 372

b) Temyize engel bir durum olmaması 373

aa) Alacak ya da tazminata ilişkin miktarların kesinlik sınırı üstünde olmaması 374

bb) Verilen hüküm özel yasalarda kesin olduğunun belirtilmesi 380

cc) Geçici nitelikteki karar olmaması 389

dd) Karar yasal süresi içinde temyiz olunması 389

aaa) Genel olarak temyiz süresi 389

bbb) Temyiz süresine ilişkin sorunlar 393

ccc) Kısa karar sorunu 393

ddd) Kısa karar-gerekçeli karar çelişkisi 393

eee) Temyiz süresine ilişkin sorunlar 397

fff) Katılma yolu ile temyiz 398

ggg) Sekiz günlük süre hak düşünücü süredir 398

ee) Usulüne uygun bir temyiz başvurusu olmaz ise 398

ff) Hukuki menfaatin olmaması 399

C) Temyiz Sebepleri 399

a) Maddi hukuka dayanan temyiz sebepleri 400

b) Usule ilişkin temyiz sebepleri 400

D) Yargıtay’ın Dosyayı İnceleme Yöntemi 401

E) Yargıtay’da Kararları İnceleme Yöntemi 401

F) Yargıtay Kararı 403

a) Yargıtay’ca kararın onanması 403

b) Yargıtay’ca verilen bozma kararı 404

c) Yargıtay’ca yerel mahkeme kararını kısmen bozması 405

d) Bozma kararı üzerine yapılacak işlemler 405

47- YARGILAMA GİDERLERİ 411

A) Genel olarak 411

B) Tanık ve Bilirkişi Giderleri 421

C) Yargıcın Kendiliğinden (re’sen) Yapılmasını Gerektiren İşlemlerden Doğan Masraflar 422

D) Yargılama Giderlerinin Genel Olarak Taraf Sorumluluğu 424

E) Dürüstlük Kuralına Aykırılık Sebebiyle Yargılama Giderlerinden Sorumluluk 425

G) Aleyhine Karar Verilenlerin Birden Fazla Olması Durumunda Yargılama Giderlerinden Sorumluluk 426

H) Davaya Müdahil Olan Tarafın Yargılama Giderlerinden Sorumluluğu 427

I) Tebliğ 428